“Bareta vs. Tsismis”

An bareta kun satuyang itatranslate sa tataramong Ingles ini an binabaoy nyatong NEWS.  Maski sain kang lugar mapaduman igwa kang makukua o madadangog na bareta. Bako sanang sa TV asin Radyo igwang bareta. Dawa pa ngani sa laog kang harong mismo nindo kamu-kamu sana mapuon sa mag-agom, mag turugang, asin an gabos na mag-anak sabayan o ibahan pa kan mga kapitbahay saro sana an karibukan ka yan. Igwa yan nin iba-ibang istorya. Iyo baga? Mapa gurang asin aki dae yan mawawaran nin ibabareta. Satuyang aramon an kaibahan o diperensya kan baretang importante sa baretang bakong importante. An baretang importante ini itong mga bareta na igwang kabuluhan. Pwedeng nangyari o pangyayari na igwang “sense” lalo na dapat an bareta itong mga kamaturan o matuod na nangyari. Pag sinabi ta man na bakong importante iyo ini itong sinasabi tang mayong kamutangan pero dakol pa man giraray na tawo an nakakaaram maski sala an istorya ini an pigbabaoy tang “Tsismis o sabi-sabi”. Matawa kamo ta matuod an sinasabi ko. Tanu baya an ta an tsismis mas madaling magkalat o magspread maski dae mo man sigurado kun matuod o dae. Pero pag bareta haloy minsan na naaaraman kan mga tawo.  Halimbawa, na igwa na palan nin bagyo dae nakapag ready an mga tawo ta haloy nang naaraman kaya dakol man an naapektaran kan danyos na dara kan bagyo. Ta daw an ibang tawo pag tsimis ay! Esuz.. excited na maray pero pag bareta masabi pa bareta nanaman makasuya! Problema nanaman yan sigurado.. nagtaas nanaman an presyo nin bagas! gasolina! pamasahe! kin uno pang barakalon.  Kadakol na reklamo an madadangog mo. Haputon mo pag tsismis ta tuom ka yan dae kapa ngani nakakatapos maghapot tapos na mag istorya gabos na ihahapot mo nasimbagan na. Dae mo na palan namalayan tapos na sabihon saimo kan kaulay mo an gabos niyang istorya o tsismis. Kung baga sa recitation Perfect! Aram ko an iba saindo ma agree sako. Kaiba na baga sa kultura nyatong mga Pinoy an tsismis garu baga sa twitter trending. Pag bareta masabi an iba boring… kamo na bahala maghusga kun ari an mas nakakalamang sa duwa Bareta o Tsismis?