ENGLISH NEWS REPORT

FILIPINO NEWS REPORT

“WIKA KO KAYAMANAN KO”

            Ang wika ang susi at kaluluwa ng ating lahi. Ginagamit ang wika sa mga salitang nagpapahayag ng diwa at damdamin. Dahil sa wika ang ating mga hinaing o saloobin ay naipapahayag sa maganda man o pangit na paraan, Masaya man o malungkot ang ating sasabihin. Ang mahalaga ay nagagamit natin ang ating sariling wika sa masining o malikhaing pamamaraan ng pagpapahayag ng damdamin. Sa pamamagitan nito dito natin malalaman kung gaano tayo ka epektibo sa pagsasalita at pakikipagusap o pakikipag komyunikeyt sa ating kapwa. Ayon naman kay Noah Webster ang wika raw ang siyang tagapagpahayag ng mga ideya; sakali mang hindi mapangalagaan ang identidad nito, tiyak na mawawalan din ng saysay ang ideyang nakapaloob dito. Sa madaling salita kapag napabayaan ang wika at kapag hindi ito ginamit ng wasto mawawalan ng bisa o saysay ang paggamit sa wika at hindi na magiging makabuluhan ang wika. Naniniwala ako na kung ano ang kapangyarihang taglay ng wika ay siya ring kapangyarihan ng ating kultura. Bilang estudyante, bilang Pilipino at bahagi ng mundo para sa akin ang wika ang nagbibigkis sa mga tao at ito rin ang nagbibigay ng kahulugan at kulay sa ating kinagisnang kultura. Napaka laki ng kaugnayan ng wika sa ating kultura dahil kung walang wika walang kultura. Ang wika ay kakambal ng kultura dahil sa tuwing ginagamit natin ng tama ang wika dito maibabase o masasalamin kung anong klaseng kultura meron tayong mga Pilipino. Ayon sa aking guro noon ang wika ay itinuturing na pangunahing instrumento ng tao tungo sa mabisang interaksyon o komunikasyon sa ating kapwa. Napaka halaga ng wika una sa sarili dahil sa paggamit ng wika nagagawa ng tao na mapaunlad ang kanyang sarili sa pamamagitan ng pagtatamo ng mga kaalaman sa kanyang paligid. Dahi dito, nagagawa rin niyang maipahayag ang kanyang mga naisin at mithiin sa buhay na may malaking epekto tungo sa pampersonal na kasiyahan. Ikalawa, mahalaga ang wika sa bawat isa sa atin dahil kinakailangan nating makipagkomyunikeyt upang mapatatag ang relasyong sosyal. Nagagawa rin ng wika na mas mapalawak pa ang ating karanasan sa buhay. ikatlo, mahalaga ang wika sa lipunan bakit? Dahil sa wika nagkaka buklod-buklod ang mga tao sa lipunan. Isa ring halimbawa ng ka importantehan ng wika ay ang mga ginawang kasulatan o sulat ng ating magiting na bayani na si Dr. Jose Protacio Rizal Y Realonda. Ginamit niya ang kanyang kakayahan sa pagsusulat sa masining na paraan at yun ay upang bigyang linaw at pag-asa ang mga kapwa kababayan na mag-alsa, magprotesta at ipag laban ang kanilang karapatan laban sa mga prayle at mga sundalong kastila. Sa pagpapamalas ni Rizal ng kanyang katalinuhan sa pamamaraan ng kanyang malikhaing pagsulat at paggamit ng mga matatalinhaga o mabubulaklak na mga pananalita ay namulat o natauhan ang mga Pilipino sa kabila ng pagkabulag at pagkabingi nila sa mga katiwalian, kasamaan at pang-aabusong ginawa ng mga kastila sa mga Pilipino.  Ang kagitingan ni Rizal ay nagsilbing susi sa kamalayan ng mga Pilipino at dahil sa kanya nagkaisa at nagkaroon ng katatagan ang mga Pilipino upang magkaroon ng katarungan at ipaglaban ang kalayaan. Ang pagmamahal sa sariling wika ay sadyang wagas na mahalaga dahil ang wika ay parte ng buhay nating mga tao dapat natin itong pahalagahan at pagyamanin. Nasa tao kung papaano niya gagamitin ang wika. Sana isa-isip at isa puso nating lahat na ang wika ay importante sa pag debelop ng ating pamayanan. Ating pagyamanin at pakaingatan ang ating wika dahil pamana at bigay sa atin ito ng Diyos. Maswerte tayo dahil may wika paano kung walang wika? Kung walang komunikasyon siguro, lahat tayo ay hindi magkakaintindihan. Minsan tayong mga tao hindi natin namamalayan na sa sobrang paggamit natin sa wika ay mali na pala ang ating nasasabi at minsan pa ay nakakasakit na pala tayo ng damdamin ng ating kapwa. Kaya dapat piliin ng wasto ang mga salitang gagamitin bago ito sabihin, bigkasin o bitawan. Hindi lamang isinisimbolo ng wika ang kultura ng bawat lipunan kundi sumisimbolo rin ang wika sa katangian, kabuuan at pagkatao. Maging maingat, matalino at masining sa paggamit ng wika. May kaugnayan ang wika sa lahat ng bagay sa mundo. Para sa akin importante ang wika sa mga mag-aaral dahil ang edukasyon ay isa sa matibay na basehan na nagbibigay importansya o kahalagahan sa gampanin ng wika.

“TABUGA”

Tabuga ang paraan na ginagamit ng ibang tao sa industriya ng media tulad ng mga broadcaster at radio announcer. Ang salitang tabuga ay isang negatibong paraan ng pagbibigay ng hindi magandang komento o opinyon na maaaring makaapekto at makasira sa pangalan ng isa o higit pang tao. Sa panahon ngayon, napakabilis kumalat ng balita. Dahil na rin sa modernisasyon. Halimbawa ng mapanirang epekto ng pangtatabuga ay ang pagkwestyon sa trabaho ng isang pulitiko. Paninira at paggawa ng kwento tungkol sa isang artista. Ang mga ganitong pangyayari ay maaaring hayagang marinig sa radyo. Hindi lamang marinig kundi pwede rin itong mapanood sa telebisyon. Meron akong alam na isang taga pagbalita sa radyo na mahilig magbitiw ng mga hindi magagandang salita na talaga namang pangit pakinggan. At kung makapag bigay ng kanyang komento o komentaryo aakalain mong siya ay napaka perpektong tao. Ang masama sa pangtatabuga ay ang pagkuha sa simpatya ng mga tao, manonood o mga taga pakinig at paniwalain sila sa akusasyon na walang katuturan o walang katibayan. Ayon sa aming napag-aralan ang isang magaling na tagapag balita ay hindi dapat naninira ng ibang tao. Gawain ng isang propesyunal na tagapag balita ang mangalap at magbalita lamang ng mga makatotohanang balita na makapag bibigay ng impormasyon sa mga tao. Kung ang isang tagapag balita raw ay nagbabalita lamang upang magkaroon ng maraming pera ibig sabihin ginagamit niya lamang ang kanyang boses sa kanyang pansariling kagustuhan upang maging bida. Marahil hindi niya iniisip ang maaring kapalit nito o balik nito sa kanya. Minsan tayong mga tao ay nagpapadala sa sulsul ng iba. Kaya hindi na natin namamalayan na nakakasakit na pala tayo ng damdamin at nakakatapak na pala tao ng ibang tao. Sabi pa ng aming guro ang ibang reporter daw ay ginagamit ang kapangyarihan upang sindakin at kontrolin ang ibang tao. Para sa akin ang pangtatabuga ay hindi magandang paraan ng pagbabalita. Hindi mo kinakailangang mangtabuga upang maging sikat. Mas mabuti nang sigurado ka sa bawat salitang bibitawan mo o sasabihin mo sa ere. Kaysa naman magbalita ka ng hindi ka sigurado at wala kang katibayan o ebidensyang pinanghahawakan. Na maaaring sa bandang huli ikaw pa ang mapahamak. At dahil sa paninira mo sa iba maaaring mabaliktad ang sitwasyon sa halip na matuwa at maniwala sayo ang mga tao. Pwedeng dahil sa maling pagbabalita mo ikaw pa ang mawalan ng trabaho at masira pa ang pangalan mo. Marami na rin akong nabalitaan na pinatay na reporter. Dahil na rin sa maraming nakaaway at nainis na tao sa paraan ng kanilang pagbabalita. Kung gusto mong magtagal sa iyong trabaho at kung gusto mong mahalin ka ng mga tao sa ginagawa mo. Kailangan matuto kang gawin ang tama o nararapat upang wala kang maagrabyado. Ang ibang mga tagapag balita kasi hindi naman talaga nagtapos sa kursong communication. Habang ang iba naman nagiging reporter dahil maabilidad basta kayang magsalita makakapasok talaga sa field. Ayon naman sa aking dating boss noong ako’y nag oojt pa ang media raw ay maaaring makasira at maari ring makapagpaangat. Kung baga kayang paikutin ng media ang isang tao lalo na ang mga pulitiko at mga artista. Sana huwag masilaw sa kayamanan ang ibang reporter gawin sana nila yung alam nilang dapat nilang gawin. Yung tamang paraan lamang ng pagbabalita hindi yung pairalin ang pandaraya. Tungkulin nilang magbalita at hindi ang manira. Ayon nga sa 24 oras sila raw ay walang kinikilingan, walang pinoprotektahan kundi serbisyong totoo lamang. Kung ganyan rin sana ang itatak sa isipan ng ibang announcer. Di sana nananatili pang buhay yung ibang mga napatay o pinatay na mga reporter. Ika nga nasa huli ang pagsisisi. Tandaan nating lahat na “Nasa Diyos ang awa nasa Tao ang gawa”.

“REBELDE”

Igdi sa Pilipinas kadakol na krimen an nangyayari. Igwang badilan, saksakan, habunan asin mga kaso nin pangmumulestya. Maski pa ngani magkarugo nag gagadanan. Sa sakuyang nahiling asin nadangog na bareta sa tv igwang magtugang na nagiwal asin nagsaksakan manungod sa bangaan sa daga. Tano daw ta igwang mga arog ka ining kaso? Sabi kan iba an mga para gadan itong mga rebelde. Tano baya ta igwang mga rebelde? Siguro, an iba nagrerebelde tanganing maka survive. Ano an mawot sabihon kan mga rebelde ta daw sinda nag-aaklas? Para sako bako man totally mararaot an mga rebelde. An iba sainda nag guiguibo nin sala tanganing maitao an mga kaipuhanan kan pamilya. Mantang an iba nagrerebelde tanganing madangog asin mapansin an saindang di pagkamuya sa sistema igdi sa satuyang nasyon. Kung baga, igwang rason kun tano sinda nagrerebelde. Pwede man nyatong sabihon na baka habo ninda sa klase kan pamamaagi kan mga tawo sa gobyerno na igwa kita ngunyan. Anggan para sainda an ibang polisiya (policy) sa satuyang gobyerno dae man sana nasusunod. Kun satuyang guiguirumdumon an ibang mga rebelde kaparyo kan mga taga Mindanao na mga MILF, ABU SAYAFF, asin iba pang militanteng grupo nanghohostage sinda kan mga foreigner para makakua nin dakulang presyo nin kwarta. Para man makabakal kan saindang pan sadiring kagustuhan asin mga kaipuhan. Pigbabasol kan ibang tawo an mga rebelde sa gabos na krimen. Segun sa opinyon kan iba an mga rebelde an makasalan. Aram nyatong mga pinoy na mayo kitang binatbat sa ibang nasyon. Sinda kadakol na yaman habang kita salat sa yaman. Hasta sa ngunyan kaibahan an Pilipinas sa dakol na kaso nin corruption. Kaya dae ta man basta na sana pagbasulon an ibang rebelde kun habo ninda sa pamumuno kan satuyang pinuno na nakaula sa pwesto ngunyan. An mga rebelde nagrerebelde ta gusto ninda nin pagbabago. Pagbabago sa gabos na sistema.

“THIS IS MY LIFE” (^_^)

When I was a child, I used to cry whenever my mother will leave me after sending me to school. That’s why everyday when I am going to school, I am with my nanny her name is Maricel. I am the youngest among my siblings. I used to play alone when I was a child. My barbie dolls are my playmates. My family is over protective with me. Growing up or growing old is part of life. While I am growing old, the level of my discoveries and experiences are also increasing. Then I realized that life is too short, so I believe that I have to live my life to the fullest and don’t forget to smile even if there is a dilemma. I can say that my life is simple. I’m living with my mother and my siblings. I am sure you are wondering why I don’t include my father for the reason that he is not with us and I don’t even know where to find him. Even if we don’t have our father on our side to guide us, I do not consider my family as a broken family. I am not angry with my father I still love him and respect him. If I am going to be given the chance I will look for him. But I don’t know where to start. I’m thankful for my father because without him I will not be here or I won’t exist.  However, I am contented with the company of my mother. That’s why I really salute my mother and consider her as my hero. A hero because she is not only a mother to us but at the same time, a father. I learned a lot from my mother as my first teacher just like Rizal’s mother. I am a simple girl with so many dreams not only for myself but also for my family especially for my mother. There are times that I am imagining things that will happen in the future. I really want to have a mansion for my mother. I will buy a car for us when for travelling purposes. I desire to tour around the world with my family. I would like to have our own bar and restaurant as a family business. Our family is a happy family because our bonding time is kidding or joking time. We laugh a lot. My friends told me that I am a good joker that I can be a comedian. Maybe, it’s natural for me to crack a joke because of the environment I have. To see my mother happy and proud of me is my power or strength to face all the things that will happen in my life. I am scared to lose my mother because she has heart failure. My mother is my inspiration in achieving my goals. I am grateful to god for letting me borrowed life from his holiness. I am looking forward for the challenges that I might face after I graduate. I’m so excited to see what is really happening in the real work world.

“LINGAW”

Sarong banggi mantang natuturog na kami kan ako napurisaw ta nahiling ko an lola ko naglalakaw pasiring sa samuyang lababo. Igwa siyang kapot na baso na igwang laag na tubig. Tulos kong pighiling kun ano pa an pigtatago niya sa saiyang saluyong kamot. Sakuyang nariparu na an kapot-kapot palan kan lola ko duwang 25 sentimos. Dali-dali kong pighale an bente-sinko sentimos sa saiyang kamot ta sabi niya sako mainom daa siya kan saiyang bulong. Pighale ko ta bako man tong bulong sintabo baga ito. Duman na nagpuon na nalilingaw na palan si lola. Sa tagalog ulyanin na. Anggan sa makalipas an mga aldaw iba na an mga guiniguibo kan samuyang lola. Maluwas sa samuyang harong ta mapauma daa siya. Dae naman namo pigtutugutan na maghale sa harong asin magpaduman sa uma ta kun ano pa mangyari saiya sa luwas. Kaya man grabe an pag-iingat namo. Minsan dae na namo maintindihan kun ano ang pigsasabi ta minsan pa uru-utro na sana an istorya. Igwa pa yan mga pigsasambit na mga pangaran. Mga haloy na palan na gadan itong mga naguiguirumduman. Kan si lola makusog pa garu na yan aki minsan nagpapasulod na siya samuya. Lingaw na siya magkakan solo. Dae na aram kun pano magkarigos kan sadiri. Nag-iihi sa salog kaya man pirmi kaming igwang Dr. P sa harong. An Dr. P brand kan diaper na pig gagamit namo saiya. Dati si lola kadakol tipon na sintabo o kwarta ngunyan pag pinabayaan mong igwang kapot na sintabo kun di ngani yan ura-urada isangal. Dati maringgaw si lola maski an saiyang pustiso pigtago pa niya sa samuyang bagasan o balde na laagan nin bagas. Nasa second year high school ako kan magpuon na malingaw si lola. Helang na palan ito bako sanang ordinaryong pagka lingaw ta sabi kan doktor kan pa checkup pan namo siya an kaso ni lola pigbabaoy na Alzheimer’s disease. Sarong kondisyon na apektado an utak kan tawo na maaring magkawsa na dae na mafunction na maray ang brain o gradually mapundo na an pagdalagan kan utak.  Segun pa sa sinabi kan doktor mayo nang bulong sa kondisyon ni lola. Halaton na lang daa namo na malingawan ni lola maski an samuyang pangaran. Kaya palan an paglaom ni lola mga aki pa an saiyang mga makuapo. Maski ngani pag hinahapot ko si lola kan saiyang ngaran dae na siya nasimbag. Pirmi na lamang namong pinaparigusan asin pinapakakan si lola. Tiyaga an kaipuhan sa pag-aling sa samuyang lola. Kaya pag mayo akong klase ako an nagbabantay saiya ta dae na siya pwedeng bayaan ta baka maulog mabagok pa an payo baka mas lalo nang makalingaw. Segun man sa sakuyang naaraman an helang palan ni lola pwede maski sa pirang edad maski mga nasa 20 an edad pwede tamaan. Nagkakaigwa daang Alzheimer’s disease pag sobrang stress asin depress. Kaya dapat maski pirang edad ugaliing magmuya-muya asin dapat nag eexercise pa man giraray tanganing dae makalingaw. Mayo man maraot kun matubod kita na “Laughter is the best medicine” iyo baga?

I Fear The Word GOODBYE…

Since I was a child I grew up without my father on our side and since then I said to myself that I will never leave my mother alone. I love my mother more than anything else. I won’t give up taking care of her. She feed me when I was a kid and until now she loves me unconditionally. Now that she’s getting older this is the time that I have to serve her and my turn to do my part as her daughter. I am very frightened and terrified to lose her. No other love can be compared with a mother’s love for her child. My mother takes my weakness and made me strong. She is my beacon. She is always there when I feel down. She lifted me up when there are times that I might fall. She is like an engineer ready to fix an error. My mother is a good fighter in a sense that she remains brave even if there is a predicament that occurs or happened. All my dreams are dedicated to her. She served as my motivator and I promised her that I will make my dreams do come true. I want her to witness every accomplishments and success that I’ve done just to make her be more proud of me. To make her happy there are instances that before going to school I told her I love you and she smiled at me. We cannot identify or figure out when we are going to stop breathing. When will be our last hurray? For me, goodbye’s the saddest word I’ll ever hear and goodbye can be last time that I will hold her near. Someday that she will say that word and I will really cry. It will break my heart to hear her say goodbye. I can’t take when I see my mother suffering from heart attack. I wanted to set my mind and accept the fact that there will be a time that she will say goodbye and be gone. But when that day comes I assure her that all the love she give will always live in my heart.

“CHANGE FOR THE BETTER”

As I've observed the past two years 2011 and 2012 we had experienced different calamities. Plenty of our fellowmen had suffered from fire, landslide, earthquake, flash floods and typhoons. Calamities brought sickness, hunger, dehydration, tears and death. Some Filipinos had lost their clothes, houses and other properties. The questions are: Why is this happening? Are those things that had happened are the result of our mistakes? Is God angry? Is he punishing us humans? Do we need to experience those tragedies before realizing what we have done? Maybe, we really should have to be punished by God prior to our wrong doings. There are instances or some points that we people forget our role in this world. God created men to live and to develop or take care all of the living things like plants and animals. Earthlings must be the one to love the nature and make it be more beautiful. At present there are some people who are not developing the environment but instead they are the once who ruined or destroyed our own nature. That’s why as of now we are experiencing the climate change because of global warming. We cannot control the revenge of nature to us people. But I know we can do some changes. Change in the sense of having discipline in all actions. Learn to avoid committing blunder. Be part of the eco friendly and healthy activities like run for a cost or walk for saving the eco system. We can also help through planting. These are the actions that must be practice and widen. To see the changes in the environment we need to be responsible for the better world.  For the reason that our nature or environment to fully recover. Change in you will be the key for the change in the society. Be a model of accountability or liability. Spread the practices that will aid others to have concern and care for our surroundings. Then god will be happy not mad.

“Bareta vs. Tsismis”

An bareta kun satuyang itatranslate sa tataramong Ingles ini an binabaoy nyatong NEWS.  Maski sain kang lugar mapaduman igwa kang makukua o madadangog na bareta. Bako sanang sa TV asin Radyo igwang bareta. Dawa pa ngani sa laog kang harong mismo nindo kamu-kamu sana mapuon sa mag-agom, mag turugang, asin an gabos na mag-anak sabayan o ibahan pa kan mga kapitbahay saro sana an karibukan ka yan. Igwa yan nin iba-ibang istorya. Iyo baga? Mapa gurang asin aki dae yan mawawaran nin ibabareta. Satuyang aramon an kaibahan o diperensya kan baretang importante sa baretang bakong importante. An baretang importante ini itong mga bareta na igwang kabuluhan. Pwedeng nangyari o pangyayari na igwang “sense” lalo na dapat an bareta itong mga kamaturan o matuod na nangyari. Pag sinabi ta man na bakong importante iyo ini itong sinasabi tang mayong kamutangan pero dakol pa man giraray na tawo an nakakaaram maski sala an istorya ini an pigbabaoy tang “Tsismis o sabi-sabi”. Matawa kamo ta matuod an sinasabi ko. Tanu baya an ta an tsismis mas madaling magkalat o magspread maski dae mo man sigurado kun matuod o dae. Pero pag bareta haloy minsan na naaaraman kan mga tawo.  Halimbawa, na igwa na palan nin bagyo dae nakapag ready an mga tawo ta haloy nang naaraman kaya dakol man an naapektaran kan danyos na dara kan bagyo. Ta daw an ibang tawo pag tsimis ay! Esuz.. excited na maray pero pag bareta masabi pa bareta nanaman makasuya! Problema nanaman yan sigurado.. nagtaas nanaman an presyo nin bagas! gasolina! pamasahe! kin uno pang barakalon.  Kadakol na reklamo an madadangog mo. Haputon mo pag tsismis ta tuom ka yan dae kapa ngani nakakatapos maghapot tapos na mag istorya gabos na ihahapot mo nasimbagan na. Dae mo na palan namalayan tapos na sabihon saimo kan kaulay mo an gabos niyang istorya o tsismis. Kung baga sa recitation Perfect! Aram ko an iba saindo ma agree sako. Kaiba na baga sa kultura nyatong mga Pinoy an tsismis garu baga sa twitter trending. Pag bareta masabi an iba boring… kamo na bahala maghusga kun ari an mas nakakalamang sa duwa Bareta o Tsismis?

NEWS ARTICLES FOR COMMELECT5

// NAGKAIGWA NIN MEETING AN MGA DEANS KAIBAHAN AN BAGONG PRESIDENTE KAN UNIVERSITY OF SAINT ANTHONY NA SI VICTOR SD. SANTIAGO SA CIUDAD NIN IRIGA// AN SAINDANG NAPAG-URULAYAN MANUNGOD SA MGA AKTIBIDAD NA GUIGUIBUHON PARA SA MAABOT NA PEBRERO 6-9, 2013. SEGUN MAN SA SEKRETARYA KAN DEPARTAMENTONG ARTE ASIN SIYENSYA MAGKAKAIGWA NIN FOUNDATION ANNIVERSARY SA NASAMBIT NA BULAN ASIN MGA ALDAW. PATI MAN AN MGA MAN LAIN-LAIN NA ORGANISASYON SA LAOG KAN CAMPUS NAGPREPREPARAR NA KAN SAINDANG MGA MIYEMBRO.

// MIYENTRAS TANTO SA IBA PANG BARETA, AN EXECUTIVE ASSISTANT KAN USANT NA SI MICKEY ORTEGA AN NAKA ASSIGN PARA SA RECOGNITION NIGHT ASIN VARIETY SHOW SA MAABOT NA PEBRERO 6, 2013. MAPUON AN PROGRAMA SA ORAS NA 6:00-9:00 NIN PAGKA BANGGI ASIN GUIGUIBUHON INI SA LAOG KAN USANT FORUM.

// SA MAABOT NA PEBRERO 7, 2013, HUWEBES, SA ORAS NA 8:00-5:00 NIN PAGKAHAPON SARO SA MGA HIGLIGHTS NA DAPAT MADALAN ASIN DAE MAWAWARA SA PAG SELEBRAR KAN FOUNDATION ANNIVERSARY AN MILITARY PARADE. SEGUN MAN KI MR. ROLAND H. YAGO DEAN OF STUDENT AFFAIRS AN NAUNAMBITAN NA PARADA GUIGUIBUHON SA OPEN COURT KAN USANT.